Rozwód to trudny proces nie tylko dla rozstającego się małżeństwa, ale również dla dzieci, których rodzice podejmują decyzję o życiu osobno. Nawet, gdy dokładamy starań, by najmłodsi nie ucierpieli na naszej decyzji, to i tak mogą oni przeżywać w tym czasie silny stres i potrzebować naszego wsparcia.

Jeśli przechodzisz przez trudny okres, potrzebujesz wsparcia dla Ciebie lub twoich dzieci, na przykład w kontekście sytuacji rozwodowej i ten artykuł nie stanowi dla Ciebie wystarczającej pomocy, możesz skontaktować się z jednym z psychoterapeutów Ośrodka Pomarańczowe Ja w Poznaniu. 

Rozwód to zmiany i straty 

Nawet, jeśli rozwód od strony formalnej przebiega bezproblemowo, to jest on czymś więcej niż tylko podpisaniem dokumentów i przeprowadzką. To poważne zmiany w życiu całej rodziny i przeorganizowanie życia każdego z jej członków, łącznie z dziećmi.  

Zmiany mają to do siebie, że z natury mogą być źródłem stresu – same w sobie. Dla dzieci natomiast, które mają mniejszą niż dorośli odporność psychiczną i dopiero rozwijają zdolność do radzenia sobie z emocjami, taki proces może być poważnym wyzwaniem.  

Zmienia się wówczas to, co w ich odbiorze do tej pory było czymś stałym i niezmiennym – dom, relacje członków rodziny, codzienna rutyna – wszystko to może wywołać w dziecku stan niepewności i dezorientacji. Może ono czuć lęk związany z zakłóceniem dotychczasowej codzienności i niepokój wobec nadchodzącej przyszłości – bo jak ona będzie teraz wyglądać?  

Oprócz tego, rozwód jest przeżywany także jako strata. Nawet jeśli oboje rodziców będzie miało kontakt z dzieckiem, to i tak nieuchronnie traci ono chociażby dotychczasową postać domu rodzinnego i swoich rodziców jako parę, która dotychczas mogła być postrzegana jako stabilna relacja. 

Zadaniem dorosłych jest nie tylko zapewnienie materialnej opieki dla dziecka w trakcie i po rozwodzie, ale również, o ile to możliwe – rozmowa z dzieckiem na temat tego, co się dzieje, wyjaśnienie nurtujących dziecka wątpliwości i udzielenie mu emocjonalnego wsparcia.  

Jak to zrobić?  

Jak wspierać najmłodszych w okolicznościach rozwodu? 

Warto jest świadomie zadawać sobie to pytanie i w miarę możliwości zatroszczyć się w tym okresie zarówno o siebie, jak i o dziecko, które również ta sytuacja dotyka – nawet, jeśli o tym nie mówi lub nie okazuje silnych emocji. 

Aby zadbać o dziecko, zadbaj o siebie 

Może to brzmieć paradoksalnie, ale w rzeczywistości bardzo trudno być dla kogoś oparciem, gdy sami czujemy się przytłoczeni i nie radzimy sobie z własnymi emocjami. W miarę możliwości staraj się więc słuchać własnych potrzeb i nie forsuj się w tym czasie. Dbaj o kondycję psychiczną i fizyczną – znajdź czas na regenerujący odpoczynek, dobry sen, rozmowę z kimś bliskim. Zaakceptuj swoje emocje i ograniczenia. Jeśli czujesz, że sytuacja Cię przerasta, skorzystaj z pomocy psychologa. 

Pomóż dziecku nazwać i zrozumieć emocje. Daj prawo do przeżywania emocji. 

 Tego, aby rozumieć swoje zachowania, myśli i emocje uczymy się w trakcie życia. Dziecko może potrzebować pomocy, by zrozumieć i nazwać to, co dzieje się w sytuacji rozwodowej – szczególnie własne uczucia i obawy. Bez odpowiedniego wsparcia dziecko może poczuć się wykluczone, opuszczone, pozbawione poczucia bezpieczeństwa i kontroli nad życiem. Może również czuć się winne zaistniałej sytuacji i wyrzucać sobie, że mogło zapobiec rozwodowi. Zadaniem rodzica jest pomoc dziecku w przeżyciu i poradzeniu sobie z emocjami, które przeżywa oraz zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i stabilności w zmieniających się okolicznościach. Możesz zaproponować dziecku, by opowiedziało Ci o tym, co czuje, lub to narysowało. Zadbaj o to, aby akceptowane i szanowane były wszystkie uczucia – nie zaprzeczaj im i nie umniejszaj ich racji. Wspólnie stwórzcie opowieść o tym, jak dziecko się czuje i co się w nim dzieje. Budowanie narracji i wyrażanie uczuć w atmosferze akceptacji może pomóc w poradzeniu sobie z emocjami. 

Nie unikaj rozmowy z dzieckiem o rozwodzie 

Optymalnie byłoby, gdyby rozmowa o rozstaniu odbyła się wspólnie (z uczestnictwem obojga rodziców). Wówczas dziecko nie odniesie wrażenia, że jedno z rodziców oddala się lub jest wykluczane z kontakt. Na spokojnie wyjaśnijcie dziecku przyczyny i skutki rozstania. To ważne, aby zakomunikować to w sposób adekwatny do jego wieku – tak, aby mogło to zrozumieć. Zaznaczcie, że to wasza decyzja i nie ma nic wspólnego z dzieckiem, oraz opowiedzcie, jak teraz będą wyglądały wasze relacje. 

Jeśli to możliwe, nie izoluj drugiego rodzica 

Choć może to być trudne do zaakceptowania, dziecko odczuwa więź z obojgiem rodziców i jest związane nie tylko z Tobą, ale i z “tym drugim”. O ile to możliwe, włącz drugiego rodzica w opiekę nad dzieckiem i staraj się, aby spotkania odbywały się regularnie i były przewidywalne – to zapewni dziecku. poczucie stabilności i bezpieczeństwa w Waszych relacjach. Nauczcie się planować i bądźcie w tym konsekwentni, dotrzymujcie słowa, w miarę możliwości nie odwołujcie umówionych z dzieckiem spotkań. 

Nie wikłaj dziecka w konflikt 

W miarę możliwości staraj się unikać sporów sądowych o dziecko i nie wikłaj dziecka w kłótnie i “rozgrywki” z byłym małżonkiem – nie twórz z niego karty przetargowej, nie czyń z dziecka argumentu przeciwko drugiej stronie. Nie nastawiaj dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi i nie każ mu wybierać między Wami. Przyjmij, że pomimo Waszego konfliktu dziecko może chcieć kontaktu z obojgiem rodziców.  

To zupełnie w porządku, aby dać sobie pomóc

Rozwód może być etapem krytycznym w życiu nie tylko dorosłych, ale także dzieci. Warto w tym czasie zatroszczyć się o siebie i najmłodszych. Jeśli zauważasz, że sytuacja zaczyna Cię przytłaczać lub chcesz zapewnić lepsze wsparcie dla Twojego dziecka w tych okolicznościach, umów się na spotkanie z psychologiem lub psychoterapeutą. 

Artykuł powstał we współpracy z:

Ośrodek Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej „Pomarańczowe Ja”
ul. Czajcza 2A/13
61-546 Poznań

Biuro ośrodka „Pomarańczowe Ja”
515 321 007
https://www.terapiapoznan.pl